PRZEDMIOT

FIZYKA

NAUCZYCIEL

Robert Kozicki

KLASA

VII

ROKSZKOLNY

2024/2025

L.P.

ZAKRESOCENY

WYMAGANIANA OCENĘ

DOPUSZCZAJĄCĄ

DOSTATECZNĄ

DOBRĄ

BARDZODOBRĄ

CELUJĄCĄ

1.

1.Pierwszespotkania z fizyką.

Uczeń:

• określa, czym zajmuje się fizyka
• wymienia podstawowe metody badaństosowane wfizyce
• rozróżniapojęcia: ciałofizyczne isubstancja
• oraz podaje odpowiednieprzykłady
• przelicza jednostki czasu (sekunda,minuta, godzina)
• wybiera właściwe przyrządypomiarowe(np. do pomiaru długości, czasu)
• oblicza wartość średnią wyników pomiaru(np. długości, czasu)
• wyodrębnia z tekstów, tabel i rysunkówinformacje kluczowe
• przestrzegazasadbezpieczeństwapodczaswykonywania obserwacji,pomiarów

i doświadczeń

• wymieniairozróżnia rodzajeoddziaływań(elektrostatyczne, grawitacyjne,magnetyczne,mechaniczne)orazpodajeprzykłady oddziaływań
• podaje przykłady skutkówoddziaływań

w życiu codziennym

• posługuje się pojęciem siły jako miarąoddziaływań
• wykonujedoświadczenie(badanierozciągania gumki lub sprężyny),korzystając z jegoopisu
• posługuje się jednostką siły; wskazuje

siłomierzjakoprzyrządsłużącydopomiarusiły

• odróżnia wielkości skalarne (liczbowe)od wektorowych i podaje odpowiednieprzykłady
• rozpoznaje i nazywa siłę ciężkości
• rozpoznaje i nazywa siłyciężkości isprężystości
• rożróżnia siłę wypadkową i siłęrównoważącą

określa zachowanie się ciała w przypadkudziałania na nie sił równoważących się

Uczeń:

• rozróżniapojęcia:obserwacja, pomiar, doświadczenie
• rozróżniapojęcia:obserwacja, pomiar, doświadczenie
• wyjaśnia, co to są wielkości fizyczne i na czympolegająpomiarywielkości fizycznych; rozróżniapojęcia

wielkośćfizycznaijednostkadanej wielkości

· charakteryzuje układ jednostek SI

• przelicza wielokrotności

ipodwielokrotności (mikro-, mili-, centy-, hekto-, kilo-,mega-)

• przeprowadzawybranepomiary i doświadczenia,korzystajączich

opisów (np. pomiar długości ołówka,czasustaczaniasięciałapopochylni)

• wyjaśnia, dlaczegożaden pomiar nie jest idealniedokładny i co to jest

niepewność pomiarowa oraz uzasadnia, że dokładność wyniku pomiaru nie może być większa niż dokładnośćprzyrządupomiarowego

• wyjaśnia, w jakim celupowtarza się pomiar kilka razy, anastępnie

z uzyskanych wyników oblicza średnią

• wyjaśnia, co to są cyfry znaczące
• zaokrągla wartości wielkościfizycznychdopodanejliczbycyfr znaczących
• wykazuje naprzykładach,

że oddziaływania są wzajemne

• wymieniairozróżniaskutki oddziaływań(statyczne

i dynamiczne)

• odróżnia oddziaływania bezpośrednie i na odległość,podaje odpowiednie przykłady tych

oddziaływań

• stosuje pojącie siły jako działania skierowanego (wektor); wskazuje wartość, kieruneki zwrotwektorasiły

Uczeń:

• podaje przykłady wielkościfizycznychwrazzichjednostkami wukładzie SI; zapisuje podstawowewielkości fizyczne (posługując sięodpowiednimi

symbolami) wraz z jednostkami (długość,masa, temperatura, czas)

• szacuje rząd wielkości

spodziewanego wyniku pomiaru, np.długości, czasu

• wskazuje czynnikiistotne

inieistotnedlawynikupomiarulubdoświadczenia

• posługuje się pojęciem

niepewności pomiarowej; zapisuje wynikpomiaru wraz z jego jednostką oraz z uwzględnieniem informacji o niepewności

• wykonujeobliczeniaizapisuje wynikzgodnie z zasadami

zaokrąglania oraz zachowaniem

liczbycyfrznaczącychwynikającej zdokładności pomiaru lub danych

• opisuje różne rodzaje oddziaływań
• wyjaśnia, na czympolega

wzajemność oddziaływań

• porównujesiłynapodstawieich wektorów
• obliczaśredniąsiłęizapisujewynik zgodniez zasadami zaokrąglania oraz zachowaniem liczby cyfr znaczącychwynikającej

z dokładności pomiaru lub danych

• buduje prosty siłomierz i wyznacza przyjego użyciu wartość siły,

korzystającz opisudoświadczenia

• szacuje rząd wielkościspodziewanegowynikupomiaru siły

Uczeń:

• podaje przykłady osiągnięćfizyków cennych dla rozwoju cywilizacji (współczesnej technikiitechnologii)
• wyznacza niepewnośćpomiarową przypomiarach wielokrotnych
• przewidujeskutkiróżnego rodzajuoddziaływań
• podaje przykłady rodzajów iskutkówoddziaływań(bezpośrednich i naodległość) inne niż poznanena lekcji
• szacuje niepewnośćpomiarowąwyznaczonej wartościśredniej siły
• buduje siłomierz wedługwłasnego projektu iwyznacza przy jego użyciu wartość siły
• wyznacza i rysuje siłęrównoważącą kilka sił

działającychwzdłużtejsamejprostej o różnych zwrotach,określa jej cechy

• rozwiązuje zadania złożone,nietypowe dotyczące treścirozdziału: Pierwszespotkanie z fizyką

Uczeń:

• ^Rklasyfikujepodstawoweoddziaływania

występującewprzyrodzie

• rozwiązuje zadaniabardziej złożone,aletypowe dotyczące treścirozdziału: Pierwszespotkanie z fizyką
• selekcjonujeinformacjeuzyskane z różnychźródeł, np. nalekcji,zpodręcznika,

z literaturypopularnonaukowej, zInternetu

• posługuje sięinformacjamipochodzącymizanalizytekstu: Jak mierzonoczasijakmierzysięgoobecnie lubinnego

• przedstawiasiłęgraficznie(rysuje wektor siły)

doświadczalnie wyznacza wartość siły za pomocą siłomierza albo wagianalogowej lub cyfrowej (mierzy wartość siły za pomocą siłomierza

• zapisuje wynikpomiaru siływraz zjej jednostką oraz z uwzględnieniem informacji oniepewności
• wyznaczairysujesiłęwypadkowądla dwóchsiłojednakowychkierunkach
• opisujeirysujesiły, któresię równoważą
• określa cechy siły wypadkowej dwóch sił działających wzdłuż tejsamejprostejisiłyrównoważącej

inną siłę

podaje przykłady sił wypadkowych irównoważących się z życia

• przeprowadza doświadczenia:
  • badanie różnego rodzaju oddziaływań,
  • badanie cech sił, wyznaczanie średniej siły,

wyznaczanie siły wypadkowej i siły równoważącej

• • zapomocąsiłomierza, korzystając z opisów doświadczeń

opisuje przebieg przeprowadzonego doświadczenia (wyróżniakluczowe kroki i sposób postępowania wskazuje rolę użytychprzyrządów, ilustruje wyniki)

• i rysunków informacje kluczowe dla opisywanego problemu
• rozwiązuje proste zadania

dotyczące treści rozdziału: Pierwsze spotkanie z fizyką

• wyznaczanie siły wypadkowej i siłyrównoważącejzapomocąsiłomierza, korzystając zopisówdoświadczeń

• wyznacza i rysujesiłęwypadkową dlakilku sił ojednakowych

kierunkach; określa jejcechy

• określacechysiływypadkowej kilku (więcej niż dwóch) sił działających wzdłuż tej samejprostej

2.

2.Właściwościi budowamaterii.

Uczeń:

• podaje przykłady zjawiskświadczące ocząsteczkowej budowie materii
• posługuje siępojęciem napięcia

powierzchniowego

• podaje przykłady występowania napięciapowierzchniowego wody
• określa wpływ detergentuna napięcie powierzchniowewody
• rozróżnia trzy stany skupienia substancji; podaje przykładyciał stałych, cieczy, gazów
• rozróżniasubstancjekruche,sprężyste i plastyczne; podaje przykłady ciał plastycznych,sprężystych,kruchych
• posługujesiępojęciemmasyorazjej jednostkami,podaje jej jednostkę w układzie SI
• rozróżnia pojęcia: masa, ciężar ciała
• posługujesiępojęciemsiłyciężkości, podaje wzórnaciężar
• określapojęciegęstości; podajezwiązek gęstości z masą i objętością oraz jednostkęgęstości w układzieSI
• posługujesiętabelamiwielkościfizycznych w celu odszukania gęstości substancji; porównujegęstościsubstancji
• wyodrębnia z tekstów, tabel i rysunków informacjekluczowe
• mierzy: długość, masę, objętość cieczy; wyznacza objętość dowolnego ciała za pomocą cylindramiarowego
• przeprowadza doświadczenie (badaniezależnościwskazaniasiłomierzaodmasy obciążników),korzystając z jego opisu; opisuje wyniki i formułujewnioski
• opisuje przebieg przeprowadzonych doświadczeń

Uczeń:

• podaje podstawowe założenia cząsteczkowejteorii budowy materii
• posługuje się pojęciem oddziaływańmiędzycząsteczkowych; odróżnia siły spójności od sił przylegania, rozpoznaje i opisuje te siły

· wskazuje w otaczającej

rzeczywistości przykłady zjawisk opisywanych zapomocą oddziaływańmiędzycząsteczkowych(siłspójności i przylegania)

• charakteryzuje ciała sprężyste,plastyczneikruche;posługujesię pojęciemsiłysprężystości
• sprężystości
• opisuje budowę mikroskopową ciał stałych, cieczy i gazów (strukturęmikroskopowąsubstancjiwróżnych jej fazach)
• określa i porównuje właściwości ciał stałych,cieczy igazów
• analizujeróżnicegęstości(ułożenia cząsteczek)substancji w różnychstanachskupieniawynikające

z budowy mikroskopowej ciał stałych,cieczy i gazów

Uczeń:

• posługuje się pojęciemhipotezy
• wyjaśniazjawiskozmianyobjętości cieczy w wyniku mieszania się, opierając się na doświadczeniu modelowym
• wyjaśnia, że podział na ciała sprężyste, plastyczneikruchejestpodziałemnieostrym; posługujesiępojęciem twardości minerałów
• analizuje różnice w budowiemikroskopowej ciał stałych, cieczy igazów; posługuje się pojęciempowierzchniswobodnej
• analizuje różnice gęstości substancji w różnych stanach skupieniawynikające z budowy

mikroskopowejciał stałych, cieczyigazów(analizujezmiany gęstościprzyzmianiestanuskupienia,

zwłaszcza

Uczeń:

• uzasadniakształtspadającej kropliwody
• projektuje iprzeprowadzadoświadczenia (inne niżopisane w podręczniku)wykazujące cząsteczkowąbudowę materii
• projektuje i wykonujedoświadczenia wykazujące

właściwościciałstałych,cieczy i gazów

• projektuje doświadczeniazwiązane z wyznaczeniem

gęstościcieczyoraz ciał stałychoregularnychi nieregularnychkształtach

• rozwiązuje nietypowe (złożone) zadania, (lub problemy)dotyczącetreścirozdziału:Właściwości

i budowa materii (zzastosowaniemzwiązku międzysiłąciężkości, masą iprzyspieszeniemgrawitacyjnym(wzoru

na ciężar) oraz związku gęstości zmasą i objętością)

• realizuje projekt: Woda – białebogactwo (lub inny związany ztreściami rozdziału:

Właściwościibudowamaterii))

Uczeń:

podaje przykładyzjawiska dyfuzji

w przyrodzie i w życiucodziennym

• ^Rwyjaśnia, na czympolegazjawiskodyfuzji i od czego zależy jegoszybkość
• ^Rna podstawiewidocznegomeniskudanejcieczywcienkiejrurce określa, czy

większe są siłyprzylegania czy siłyspójności

• stosujedoobliczeńzwiązekmiędzysiłąciężkości,masąiprzyspieszeniemgrawitacyjnym
• obliczaizapisujewynikzgodnie zzasadamizaokrąglania orazzachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej zdokładności danych
• posługujesiępojęciem gęstościoraz jej jednostkami
• stosujedoobliczeńzwiązekgęstościz masą iobjętością
• wyjaśnia, dlaczegociała zbudowane z różnych substancji mają różną gęstość
• przelicza wielokrotności

i podwielokrotności (mikro-,mili-, centy-,dm-,kilo-,mega-);przelicza jednostki: masy,ciężaru, gęstości

• rozpoznaje zależnośćrosnącąbądź malejącą napodstawie danych

(wyników doświadczenia);rozpoznaje proporcjonalnośćprostą oraz posługuje się

proporcjonalnością prostą

• wyodrębnia z tekstówlubrysunków informacje kluczowedla opisywanego zjawiska bądź problemu
• przeprowadza doświadczenia:
  • wykazanie cząsteczkowejbudowy materii,
  • badanie właściwości ciałstałych, cieczy igazów,
  • wykazanie istnieniaoddziaływańmiędzycząsteczkowych,
• wyznaczanie gęstościsubstancji, z jakiej wykonany jest przedmiot okształcieregularnymzapomocąwagiiprzymiarulubonieregularnymkształcie za pomocąwagi, cieczyi cylindra miarowego oraz

wyznaczaniegęstościcieczyzapomocą wagi

w przypadku przejścia z cieczy w gaz, iwiąże to ze zmianami wstrukturzemikroskopowej)

• wyznacza masę ciała za pomocą wagi laboratoryjnej; szacujerząd wielkościspodziewanego wyniku
• przeprowadza doświadczenia:
  • badanie wpływu detergentu nanapięciepowierzchniowe,
  • badanie, od czego zależykształtkropli,

korzystając z opisów doświadczeń iprzestrzegając zasad bezpieczeństwa;formułuje wnioski

· planujedoświadczeniazwiązane

zwyznaczeniem gęstościcieczyoraz ciał stałychoregularnych

i nieregularnych kształtach

• szacuje wyniki pomiarów; oceniawyniki doświadczeń, porównującwyznaczone gęstości

z odpowiednimi wartościamitabelarycznymi

• rozwiązuje zadania (lub problemy)bardziej złożone, aletypowe, dotyczące treści rozdziału: Właściwości i budowamaterii (z zastosowaniem związkumiędzy siłą ciężkości, masą

i przyspieszeniem grawitacyjnym(wzoru na ciężar) oraz ze związkugęstości z masą i objętością)

-

• cieczyicylindramiarowegooraz wyznaczaniegęstościcieczyzapomocą wagi i cylindra miarowego,

korzystając zopisów doświadczeń i przestrzegając zasad

bezpieczeństwa; przedstawia wyniki i formułujewnioski

• pisuje przebieg doświadczenia; wyróżnia kluczowe kroki isposób postępowania oraz wskazuje rolę użytych przyrządów
• posługuje się pojęciem niepewności pomiarowej;zapisujewynikpomiaru wraz z jego jednostką oraz

z uwzględnieniem informacji o niepewności

• rozwiązuje typowe zadania lubproblemydotyczącetreścirozdziału: Właściwości i budowa materii (stosuje związek między siłą

ciężkości, masąiprzyspieszeniem grawitacyjnym oraz korzysta zezwiązkugęstościzmasą iobjętością)

3.

3.Hydrostatykai aerostatyka.

Uczeń:

• rozpoznaje i nazywa siły ciężkości i nacisku, podaje ich przykłady w różnych sytuacjach praktycznych (wotaczającej

rzeczywistości); wskazuje przykłady zżycia codziennego obrazujące działanie siły nacisku

• rozróżnia parcie iciśnienie
• formułuje prawo Pascala, podaje przykłady jego zastosowania
• wskazuje przykłady występowania siływyporuwotaczającejrzeczywistościiżyciucodziennym
• wymienia cechy siły wyporu, ilustrujegraficznie siłę wyporu
• przeprowadza doświadczenia:
  • badanie zależności ciśnienia odpola powierzchni,
  • badanie zależności ciśnieniahydrostatycznego odwysokościsłupa cieczy,
  • badanie przenoszenia w cieczydziałającejna niąsiłyzewnętrznej,
  • badanie warunków pływaniaciał,korzystając z opisów doświadczeń

iprzestrzegajączasadbezpieczeństwa,formułuje wnioski

• przelicza wielokrotności

ipodwielokrotności(mili-,centy-, kilo-,mega-)

• wyodrębnia z tekstów i rysunków informacje kluczowe

Uczeń:

• rozpoznaje i nazywa siłyciężkości i nacisku,podajeichprzykłady

w różnych sytuacjachpraktycznych (w otaczającej rzeczywistości); wskazujeprzykłady z życia codziennego obrazujące działanie siły nacisku

• rozróżnia parcie iciśnienie
• formułuje prawoPascala, podajeprzykładyjegozastosowania
• wskazuje przykładywystępowania siływyporu wotaczającejrzeczywistości i życiucodziennym
• wymienia cechy siływyporu, ilustruje graficzniesiłę wyporu
• przeprowadza doświadczenia:
  • badanie zależnościciśnienia odpolapowierzchni,
  • badanie zależności ciśnieniahydrostatycznegoodwysokości słupacieczy,
  • badanie przenoszenia w cieczy działającejnaniąsiły zewnętrznej,
  • badanie warunkówpływaniaciał, korzystajączopisów doświadczeń

i przestrzegając zasadbezpieczeństwa, formułujewnioski

· przelicza wielokrotności

i podwielokrotności(mili-, centy-, kilo-, mega-)

• wyodrębnia z tekstów i rysunków informacjekluczowe

Uczeń:

• wymienia nazwy przyrządówsłużących do pomiaruciśnienia
• wyjaśnia zależność ciśnieniaatmosferycznego odwysokościnad poziomem morza
• opisuje znaczenie ciśnieniahydrostatycznego i ciśnieniaatmosferycznegowprzyrodziei w życiucodziennym
• opisuje doświadczenie Torricelleo
• opisuje zastosowanie prawaPascala w prasiehydraulicznej ihamulcachhydraulicznych
• wyznacza gęstość cieczy,

korzystając zprawaArchimedesa

• rysujesiłydziałające na ciało,które pływa w cieczy, tkwi w niejzanurzone lub tonie; wyznacza,rysuje i opisuje siłę wypadkową
• wyjaśnia, kiedy ciało tonie,kiedy pływa częściowozanurzone

w cieczy i kiedy pływa całkowicie wniej zanurzone na podstawie prawaArchimedesa, posługując się

pojęciami siły ciężkości i gęstości

• planuje iprzeprowadza

doświadczenie w celu zbadaniazależnościciśnieniaodsiły nacisku ipola powierzchni; opisuje jegoprzebieg i formułuje wnioski

• projektuje iprzeprowadza

doświadczenie potwierdzającesłuszność prawa Pascala dla cieczy lub gazów, opisuje jego przebieg oraz analizuje i ocenia wynik; formułuje komunikat o swoimdoświadczeniu

• parciem ipolem powierzchni,

Uczeń:

• uzasadnia, kiedyciałotonie, kiedy pływaczęściowozanurzonewcieczyikiedypływa całkowicie w niejzanurzone, korzystając

z wzorów na siły wyporu i ciężkościoraz gęstość

• rozwiązuje złożone,nietypowe zadania (problemy) dotyczącetreścirozdziału:Hydrostatyka

i aerostatyka

(z wykorzystaniem:zależności między ciśnieniem,parciem

i polem powierzchni,związku między ciśnieniemhydrostatycznym awysokością słupa cieczy i jej gęstością, prawaPascala, prawaArchimedesa, warunkówpływania ciał)

• posługuje się informacjami

pochodzącymi z analizyprzeczytanych tekstów (w tympopularnonaukowych)

dotyczącychwykorzystywania prawa Pascala w otaczającejrzeczywistości i w życiucodziennym

Uczeń:

Ropisuje paradokshydrostatyczny

opisujedoświadczenieTorricellego

• rozwiązuje typowe zadaniaobliczeniowe z wykorzystaniem warunków pływania ciał;przeprowadzaobliczeniaizapisujewynikzgodniezzasadamizaokrąglaniaorazzachowaniem liczby cyfrznaczących wynikającej

z dokładności danych

• rozwiązujezadania(lubproblemy) bardziej złożone, aletypowe dotyczące treścirozdziału:

Hydrostatyka i aerostatyka(z wykorzystaniem: zależności międzyciśnieniem, parciem

ipolempowierzchni,nadciśnienie ipróżnia

4.

4.Kinematyka

Uczeń:

• wskazuje przykłady ciał będących wruchu w otaczającej rzeczywistości
• wyróżnia pojęcia toruidrogiiwykorzystujeje do opisu ruchu; podaje jednostkę drogiw układzie SI; przelicza jednostki drogi
• odróżnia ruch prostoliniowy od ruchukrzywoliniowego; podajeprzykłady

ruchów: prostoliniowego i krzywoliniowego

• nazywa ruchem jednostajnym ruch,

wktórymdrogaprzebytawjednostkowychprzedziałach czasu jest stała; podajeprzykłady ruchu jednostajnego

w otaczającej rzeczywistości

• posługujesiępojęciemprędkości do opisuruchu prostoliniowego; opisuje ruchjednostajny prostoliniowy; podajejednostkę prędkości w układzie SI
• odczytuje prędkość i przebytą odległośćz wykresów zależności drogi i prędkości od czasu
• odróżniaruchniejednostajny(zmienny) odruchujednostajnego; podajeprzykładyruchu niejednostajnego w otaczającejrzeczywistości
• rozróżnia pojęcia: prędkośćchwilowa i prędkośćśrednia
• posługujesiępojęciem  przyspieszeniado opisuruchuprostoliniowegojednostajnie przyspieszonego ijednostajnie opóźnionego; podajejednostkę przyspieszenia w układzieSI
• odczytuje przyspieszenie i prędkośćzwykresówzależnościprzyspieszeniai prędkości od czasu dla ruchuprostoliniowego jednostajnieprzyspieszonego; rozpoznajeproporcjonalność prostą

Uczeń:

• wyjaśnia, na czympolegawzględnośćruchu; podaje przykłady układówodniesienia
• opisujeiwskazujeprzykładywzględności ruchu
• obliczawartość prędkościiprzelicza jej jednostki; oblicza i zapisuje wynikzgodnie z zasadamizaokrąglaniaoraz zachowaniemliczby cyfr znaczących wynikającej z dokładnościpomiaru lub danych
• wyznacza wartość prędkości i drogęz wykresów zależności prędkości

i drogi od czasu dla ruchuprostoliniowego odcinkamijednostajnegoorazrysujetewykresy napodstawiepodanychinformacji

• rozpoznajenapodstawiedanychliczbowychlubna podstawie

wykresu, że w ruchu jednostajnymprostoliniowym droga jest wprostproporcjonalna do czasu oraz posługuje się proporcjonalnością prostą

• nazywa ruchem jednostajnie

przyspieszonymruch,wktórymwartość prędkości rośnie

jednostkowychprzedziałachczasu o tę samą wartość, a ruchemjednostajnie opóźnionym – ruch,

w którym wartość prędkości maleje wjednostkowych przedziałach czasu

o tę samą wartość

• obliczawartość przyspieszenia wrazz jednostką; przelicza jednostkiprzyspieszenia
• wyznacza zmianę prędkości dla ruchuprostoliniowego jednostajniezmiennego (przyspieszonego lubopóźnionego); oblicza prędkość

końcową w ruchu jednostajnieprzyspieszonym

• stosuje do obliczeń związekprzyspieszeniazezmianąprędkości iczasem, w którym ta zmiana

Uczeń:

• rozróżnia układyodniesienia:jedno-,dwu-itrójwymiarowy
• planuje i przeprowadzadoświadczenie w celuwyznaczeniaprędkościzpomiaruczasuidrogi

z użyciem przyrządówanalogowychlubcyfrowychbądźprogramu do analizy materiałówwideo; szacuje rząd wielkościspodziewanego wyniku; zapisujewyniki pomiarów wraz z ichjednostkami oraz

z uwzględnieniem informacjioniepewności;opisujeprzebiegdoświadczeniai oceniajegowyniki

• sporządza wykresy zależnościprędkości i drogi od czasu dlaruchuprostoliniowegoodcinkamijednostajnego na podstawiepodanych informacji (oznaczawielkości i skale na osiach;zaznaczapunktyirysujewykres;uwzględnia niepewnościpomiarowe)
• wyznacza przyspieszenie

z wykresów zależności prędkości odczasudlaruchuprostoliniowegojednostajnie zmiennego(przyspieszonego lub opóźnionego)

• analizujeruchciałanapodstawie

filmu

Uczeń:

• planuje i demonstruje doświadczenie związane

z badaniem ruchu z użyciemprzyrządów analogowych lubcyfrowych, programu

do analizy materiałów wideo;opisuje przebieg

doświadczenia, analizuje iocenia wyniki

• rozwiązuje nietypowe,złożonezadania(problemy) dotyczącetreścirozdziału: Kinematyka(zwykorzystaniemwzorów:

i

oraz związane z analizą

wykresówzależnościdrogi i prędkości od czasu dlaruchów prostoliniowych:

jednostajnego i jednostajniezmiennego)

• posługujesięinformacjamipochodzącymi zanalizyprzeczytanych tekstów (w tympopularnonaukowych)dotyczących ruchu (np.urządzeń do pomiaruprzyspieszenia)
• realizuje projekt: Prędkośćwokółnas (lubinnyzwiązany z treściami rozdziałuKinematyka)

Uczeń:

• ^Ropisuje zależność drogi od czasu w ruchujednostajnie przyspieszonym, gdy prędkość początkowa jest równa zero; stosuje tęzależność do obliczeń
• ^Rposługuje się wzorem:

,^Rwyznacz

a przyspieszenie ciała na podstawie wzoru

• analizuje wykresy zależnościRdrogiodczasu dlaruchu prostoliniowegojednostajnie

przyspieszonego bez prędkościpoczątkowej; porównuje ruchynapodstawienachylenia wykresuzależności drogi od czasu do osi czasu

• ^Ranalizuje wykreszależnościprędkościodczasudlaruchu prostoliniowegojednostajnie przyspieszonego

zprędkościąpoczątkową i na tej podstawie wyprowadza wzórnaobliczaniedrogi

w tym ruchu

·

• rozpoznajezależnośćrosnącąnapodstawie danychztabelilubnapodstawiewykresuzależności drogi od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym
• identyfikuje rodzaj ruchu na podstawie wykresów zależności drogi, prędkości i przyspieszenia od czasu; rozpoznaje proporcjonalność prostą
• odczytuje dane z wykresów zależności drogi, prędkości i przyspieszenia od czasu dla ruchów prostoliniowych: jednostajnego i jednostajnieprzyspieszonego
• przelicza wielokrotności

ipodwielokrotności(mili-,centy-, kilo-, mega-)orazjednostkiczasu(sekunda,minuta, godzina)

• wyodrębnia z tekstów i rysunków informacje kluczowe

• analizuje wykresy zależności drogi i prędkości od czasu dla ruchu prostoliniowego jednostajnego; porównuje ruchy na podstawie nachyleniawykresu zależności drogi odczasu do osi czasu
• analizuje wykresy zależnościprędkościiprzyspieszeniaodczasu dla ruchuprostoliniowego jednostajnieprzyspieszonego; porównuje ruchy na podstawie nachylenia wykresu prędkości doosi czasu
• analizuje wykres zależnościprędkości odczasudlaruchuprostoliniowegojednostajnie opóźnionego; obliczaprędkość końcową w tym ruchu
• przeprowadza doświadczenia:
  • wyznaczanie prędkościruchu pęcherzykapowietrza

w zamkniętej rurce wypełnionej wodą,

• • badanieruchustaczającejsiękulki,korzystając zopisówdoświadczeń

i przestrzegając zasadbezpieczeństwa; zapisujewyniki

pomiarów i obliczeńw tabelizgodniez zasadami zaokrąglania oraz

zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej zdokładności pomiarów; formułujewnioski

• rozwiązuje proste (typowe) zadania lub problemy związaneztreściąrozdziału: Kinematyka(dotyczące względności ruchuoraz z wykorzystaniem: zależności między drogą, prędkością i czasem w ruchu jednostajnym prostoliniowym, związkuprzyspieszenia ze zmianąprędkości i czasem, zależnościprędkości i drogi od czasu

w ruchu prostoliniowymjednostajnie przyspieszonym)

• wyjaśnia, żewruchujednostajnieprzyspieszonym bez prędkościpoczątkowej odcinki drogipokonywane w kolejnychsekundach mają się do siebiejak kolejneliczbynieparzyste
• rozwiązuje proste zadania zwykorzystaniem wzorówR                              i

• wyjaśnia, że droga w dowolnymruchu jest liczbowo równa polupod wykresem zależnościprędkości odczasu
• sporządza wykresy zależnościprędkości i przyspieszenia od czasu dla ruchu prostoliniowegojednostajnieprzyspieszonego
• rozwiązuje typowe zadaniazwiązanezanaliząwykresówzależnościdrogiiprędkościod czasu dlaruchów

prostoliniowych: jednostajnego ijednostajnie zmiennego

• rozwiązuje bardziej złożonezadania(lubproblemy)dotyczącetreścirozdziału: Kinematyka (zwykorzystaniem: zależności

między drogą, prędkością i czasem wruchu jednostajnym prostoliniowym,związku przyspieszenia ze zmianąprędkości

i czasem, zależnościprędkości i drogi od czasu w ruchu prostoliniowym jednostajnie zmiennym)

5.

5.     Dynamika

Uczeń:

• posługuje się symbolem siły; stosujepojęcie siły jako działaniaskierowanego (wektor); wskazujewartość, kierunek

i zwrot wektora siły

• wyjaśniapojęciesiły wypadkowej; opisujei rysuje siły, które się równoważą
• rozpoznajeinazywasiłyoporówruchu;podaje ich przykłady w otaczającejrzeczywistości
• podajetreśćpierwszejzasadydynamikiNewtona
• podajetreśćdrugiejzasadydynamikiNewtona; definiuje jednostkęsiły

wukładzie SI(1 N) iposługujesięjednostką siły

• rozpoznaje i nazywa siły działające

na spadające ciała (siły ciężkości i oporów ruchu)

• podajetreśćtrzeciejzasadydynamikiNewtona
• posługuje się pojęciem sił oporów ruchu;podaje ich przykłady w różnych sytuacjach praktycznych iopisuje wpływ

na poruszające się ciała

• rozróżnia tarcie statyczne i kinetyczne
• rozpoznaje zależność rosnącą bądź

malejącą oraz proporcjonalność prostą

na podstawie danych z tabeli; posługuje się proporcjonalnościąprostą

Uczeń:

• wyznaczairysujesiłęwypadkowąsił ojednakowychkierunkach
• wyjaśnia, na czym polega

bezwładnośćciał; wskazujeprzykładybezwładności w otaczającej

rzeczywistości

• posługujesiępojęciem masyjako miarybezwładności ciał
• analizuje zachowanie się ciał na podstawie pierwszej zasady dynamiki
• analizuje zachowanie się ciał na podstawie drugiej zasady dynamiki
• opisujespadekswobodnyjako przykładruchu jednostajnie przyspieszonego
• porównuje czas spadaniaswobodnegoirzeczywistego różnych ciał zdanej wysokości
• opisuje wzajemne oddziaływanie ciał,posługując się trzecią zasadą dynamiki
• opisujezjawiskoodrzutuiwskazuje jego przykłady w otaczającej rzeczywistości
• analizuje i wyjaśnia wyniki przeprowadzonego doświadczenia;podajeprzyczynędziałaniasiłytarcia iwyjaśnia, od czego zależy jej wartość
• stosuje pojęcie siły tarcia jakodziałaniaskierowanego(wektor);wskazujewartość, kierunekizwrot siłytarcia
• opisujeirysujesiłydziałające na ciałowprawianewruch(lubporuszające

się) oraz wyznacza i rysuje siłęwypadkową

Uczeń:

• analizuje opór powietrza podczasruchuspadochroniarza
• planujeiprzeprowadza doświadczenia:
  • wceluzilustrowania Izasady dynamiki,
  • wceluzilustrowaniaIIzasady dynamiki,
  • wceluzilustrowaniaIIIzasady dynamiki;
• opisuje ichprzebieg, formułuje wnioski
• analizuje wyniki przeprowadzonych doświadczeń (oblicza przyspieszenia ze wzoru na drogę w ruchu jednostajnie przyspieszonym i zapisujewyniki zgodnie z zasadami zaokrąglania orazzachowaniem

liczby cyfr znaczących wynikającej zdokładności pomiaru; wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla przebiegu doświadczeń)

• rozwiązuje bardziej złożone zadania (lubproblemy) dotyczące treści rozdziału:

Dynamika(z wykorzystaniem: pierwszej zasady dynamiki Newtona, związku między siłą imasą a przyspieszeniem i związku

przyspieszeniazezmianąprędkości i

czasem, w którym ta zmiana nastąpiła () oraz dotyczące: swobodnego spadaniaciał,

wzajemnego oddziaływania ciał, występowania oporów ruchu)

Uczeń:

• rozwiązujenietypowezłożonezadania, (problemy) dotyczące treści rozdziału: Dynamika(stosując do obliczeń związek między siłą imasą

aprzyspieszeniemorazzwiązek:              )

• posługuje sięinformacjamipochodzącymi z analizytekstów (w tympopularnonaukowych)dotyczących przykładówwykorzystania zasadyodrzutu w przyrodzie

i technice

Uczeń:

• ^Rwyznacza irysujesiłę

wypadkowąsił oróżnychkierunkach

• ^Rpodajewzór

na obliczaniesiły tarcia

• przeprowadza doświadczenia:
  • badanie spadania ciał,
  • badanie wzajemnego oddziaływaniaciał
  • badanie, od czego zależy tarcie, korzystając z opisów doświadczeń, przestrzegajączasad bezpieczeństwa;zapisujewynikiiformułujewnioski
• przelicza wielokrotności

ipodwielokrotności(mili-,centy-,kilo-, mega-)

• wyodrębnia z tekstów i rysunkówinformacje kluczowe

• opisujeznaczenietarciaw życiucodziennym; wyjaśnia

na przykładach, kiedy tarcie i inne oporyruchu są pożyteczne, a kiedyniepożądane oraz wymienia sposobyzmniejszania lub zwiększania oporówruchu (tarcia)

• stosuje doobliczeń:

związek między siłą i masą aprzyspieszeniem,

związek między siłą ciężkości,masą i przyspieszeniemgrawitacyjnym;

• obliczaizapisujewynikzgodnie zzasadamizaokrąglania orazzachowaniem liczby cyfr znaczącychwynikającej z danych
• przeprowadza doświadczenia:badanie bezwładności ciał,badanie ruchu ciała podwpływemdziałania sił, które się nie

równoważą,

demonstracja zjawiska odrzutu,

• korzystając zopisów doświadczeń i przestrzegając zasadbezpieczeństwa; zapisuje wynikipomiarówwrazzichjednostkamiorazzuwzględnienieminformacjioniepewności, analizuje je

i formułujewnioski

• rozwiązuje proste (typowe) zadanialub problemy dotyczące treścirozdziału: Dynamika

(z wykorzystaniem: pierwszej zasady dynamiki Newtona, związku międzysiłą i masą

a przyspieszeniem oraz zadaniadotyczące swobodnego spadania ciał, wzajemnego oddziaływania ciał iwystępowania oporów ruchu

• posługuje się informacjamipochodzącymi z analizy tekstów(w tym popularnonaukowych)dotyczących: bezwładności ciał,spadania ciał, występowaniaoporów ruchu, a wszczególnościtekstu:Czyopórpowietrzazawszeprzeszkadza sportowcom

6.

6.      Praca,moc,energia

Uczeń:

• posługujesiępojęciem energii, podajeprzykłady różnych jejform
• odróżnia pracę w sensie fizycznym od pracy wjęzyku potocznym; wskazuje przykładywykonania pracymechanicznej

w otaczającej rzeczywistości

• podaje wzór na obliczanie pracy, gdy kierunek działającej na ciałosiły jest zgodny z kierunkiemjego ruchu
• rozróżnia pojęcia: praca i moc; odróżniamocwsensiefizycznym od mocyw językupotocznym; wskazuje odpowiednieprzykłady wotaczającej rzeczywistości
• podajeiopisujewzórnaobliczaniemocy (iloraz pracy i czasu, w którym praca zostaławykonana)
• rozróżnia pojęcia: pracaienergia; wyjaśnia co rozumiemy przez pojęcie energii orazkiedyciałozyskuje energię, a kiedy ją traci;wskazuje odpowiednie przykłady

w otaczającej rzeczywistości

• posługuje się pojęciem energii potencjalnejgrawitacji (ciężkości) i potencjalnejsprężystości wraz z ich jednostką

w układzie SI

• posługujesiępojęciami siły ciężkości i siłysprężystości
• posługujesiępojęciemenergiikinetycznej;wskazuje przykłady ciał posiadających energiękinetyczną wotaczającej

rzeczywistości

• wymieniarodzajeenergiimechanicznej;
• wskazuje przykłady przemian energiimechanicznej w otaczającejrzeczywistości
• posługuje się pojęciem energiimechanicznejjakosumyenergiikinetycznej ipotencjalnej; podaje zasadę zachowaniaenergii mechanicznej

Uczeń:

• posługuje się pojęciem pracymechanicznejwraz z jej jednostkąwukładzieSI;wyjaśnia,kiedyzostaławykonana praca 1 J
• posługuje się pojęciem oporówruchu
• posługuje się pojęciem mocy wrazz jej jednostką w układzie SI;

wyjaśnia, kiedy urządzenie mamoc 1 W; porównuje moce różnychurządzeń

• wyjaśnia, kiedy ciało ma energiępotencjalną grawitacji, a kiedy maenergię potencjalną sprężystości;opisuje wykonaną pracę jakozmianę energii
• opisuje przemiany energii ciałapodniesionego napewnąwysokość, anastępnieupuszczonego
• wykorzystujezasadęzachowaniaenergiidoopisu zjawisk
• podaje i opisuje zależność przyrostuenergii potencjalnej grawitacji ciałaod jego masy iwysokości, na jaką

ciało zostało podniesione(                          )

• opisuje i wykorzystuje zależnośćenergii kinetycznej ciała od jegomasy iprędkości; podaje wzór

na energię kinetyczną i stosuje godo obliczeń

• opisuje związek pracy wykonanejpodczas zmiany prędkości ciała zezmianą energii kinetycznej ciała(opisujewykonanąpracęjakozmianęenergii); wyznacza zmianę energiikinetycznej
• wykorzystujezasadęzachowaniaenergii

Uczeń:

• wyjaśnia kiedy, mimo działającej na ciałosiły, praca jest równa zero;wskazuje odpowiednie przykłady wotaczającejrzeczywistości
• podaje, opisuje istosuje wzór naobliczanie mocychwilowej (

)

• wyznacza zmianę energii potencjalnej grawitacji ciałapodczas zmiany jego wysokości(wyprowadza wzór)
• wyjaśnia, jakiukładnazywasię układem izolowanym; podajezasadęzachowaniaenergii
• planuje iprzeprowadzadoświadczeniazwiązane

z badaniem, od czego zależy energiapotencjalna sprężystościi energiakinetyczna; opisujeich przebieg i wyniki, formułuje wnioski

Uczeń:

• rozwiązujezłożonezadania obliczeniowe:
  • z wykorzystaniem zasady zachowaniaenergii

mechanicznej oraz wzorów na energię potencjalną grawitacji i energię

kinetyczną;

szacuje rząd wielkości spodziewanegowyniku i na tej podstawie ocenia wyniki

obliczeń

• rozwiązuje nietypowezadania (problemy) dotyczące treści rozdziału: Praca, moc,energia

· realizuje projekt: Statek parowy (lub innyzwiązany z treściami rozdziału: Praca,moc,energia)

Uczeń:

• ^Rwyjaśnia sposóbobliczania pracy,gdy kierunek działającej na ciało siły nie jest zgodnyz kierunkiem jegoruchu
• ^Rwyjaśnia, co to jestkońmechaniczny(1KM)
• ^Rwykazuje, że pracawykonana podczaszmiany prędkościciałajestrównazmianiejegoenergii kinetycznej(wyprowadza wzór)
• Rozwiązuje zadania zwykorzystaniemdotyczące energii i pracy(wykorzystujeRgeometryczną interpretację pracy) oraz mocy;

• doświadczalnie bada, od czego zależy energiapotencjalna ciężkości,korzystając z opisu doświadczenia i przestrzegając zasadbezpieczeństwa; opisujewyniki

i formułuje wnioski

• przelicza wielokrotności

i podwielokrotności orazjednostki czasu

• wyodrębnia z prostych tekstów irysunkówinformacjekluczowe

• doopisuzjawiskorazwskazujeich przykłady w otaczającej rzeczywistości
• stosuje doobliczeń:
  • związek pracy z siłą i drogą,najakiejzostaławykonana,
  • związekmocyzpracąiczasem, wktórymzostała wykonana,
  • związek wykonanej pracy ze zmianą energii orazwzory

naenergiępotencjalną grawitacji ienergiękinetyczną,

• • zasadęzachowaniaenergiimechanicznej,
  • związekmiędzysiłąciężkości, masą i przyspieszeniem grawitacyjnym;

wykonuje obliczenia i zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania oraz zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z danych

• rozwiązujeproste(typowe) zadania lub problemy dotyczące treści rozdziału: Praca,moc, energia

(z wykorzystaniem: związku pracy z siłą idrogą, na jakiej została

wykonana, związku mocy z pracą i czasem,w którym została wykonana,związkuwykonanejpracy ze zmianą energii,wzorów

na energię potencjalną grawitacji i energię kinetyczną oraz zasady zachowania energiimechanicznej)

• wyodrębnia z tekstów, tabel

i rysunków informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska bądź problemu

• rozwiązujezadania(lubproblemy) bardziej złożone (w tym umiarkowanie trudne zadania obliczeniowe)dotyczące treści rozdziału:Praca, moc, energia(zwykorzystaniem:związkupracyz siłą i drogą, na jakiej zostaławykonana, związku mocy zpracą i czasem, w którym została

wykonana, związku wykonanej pracy ze zmianą energii, zasady zachowania energii mechanicznej oraz wzorów na energię

potencjalną grawitacji i energię kinetyczną)

• posługuje się informacjamipochodzącymi z analizytekstów (w tym popularnonaukowych)dotyczących: energii i pracy,mocy różnych urządzeń,energii

potencjalnej i kinetycznejoraz zasady zachowania energii mechanicznej

7.

Uczeń:

• posługujesiępojęciemenergiikinetycznej;opisuje wykonaną pracę jako zmianę energii
• posługuje się pojęciemtemperatury
• podaje przykłady zmiany energii wewnętrznejspowodowanej wykonaniempracylubprzepływem ciepławotaczającejrzeczywistości
• podajewarunekikierunekprzepływu ciepła;stwierdza, że ciała o równejtemperaturze pozostają w stanierównowagi termicznej
• rozróżnia materiały o różnymprzewodnictwie; wskazuje przykłady wotaczającejrzeczywistości
• wymienia sposoby przekazywania energii wpostaci ciepła; wskazuje odpowiednieprzykłady w otaczającej rzeczywistości
• informuje o przekazywaniu ciepła przezpromieniowanie; wykonuje i opisujedoświadczenie ilustrujące ten sposóbprzekazywania ciepła
• posługuje się tabelami wielkości fizycznych w celu odszukania ciepła właściwego; porównujewartości ciepła właściwego różnych substancji
• rozróżnia i nazywa zmiany stanów skupienia: topnienie, krzepnięcie, parowanie, skraplanie, sublimację,resublimacjęorazwskazujeprzykładytychzjawisk w otaczającej rzeczywistości

Uczeń:

• wykonuje doświadczenie modelowe(ilustracja zmiany zachowania sięcząsteczekciałastałegowwynikuwykonania nad nim pracy),

korzystajączjegoopisu;opisujewyniki doświadczenia

• posługuje się pojęciem energiiwewnętrznej;określajejzwiązek z liczbą cząsteczek, z którychzbudowane jest ciało; podajejednostkę energii wewnętrznejw układzie SI
• wykazuje,żeenergięukładu(energięwewnętrzną) możnazmienić,

wykonując nad nim pracę

• określa temperaturę ciała jakomiarę średniej energii kinetycznejcząsteczek, z których ciało jestzbudowane
• analizuje jakościowo związek między
• temperaturą a średnią energiąkinetyczną (ruchu chaotycznego) cząsteczek
• posługuje się skalami temperatur(Celsjusza, Kelvina, Fahrenheita); wskazuje jednostkę temperaturywukładzieSI; podajetemperaturęzera bezwzględnego

Uczeń:

• wyjaśnia wyniki doświadczeniamodelowego (ilustracja zmianyzachowaniasięcząsteczekciałastałegowwynikuwykonanianadnim pracy)
• wyjaśniazwiązekmiędzyenergiąkinetyczną cząsteczek

i temperaturą

• wyjaśnia przepływ ciepławzjawiskuprzewodnictwacieplnego oraz rolę izolacjicieplnej
• uzasadnia, odwołując   się

dowyników doświadczenia,

że przyrost temperatury ciała jestwprost proporcjonalny

do ilościpobranego przez ciałociepła oraz, że ilość pobranegoprzezciałociepładouzyskania

danego przyrostu temperatury jestwprostproporcjonalnadomasy

ciała

Uczeń:

• projektujeiprzeprowadzadoświadczenie wcelu

wyznaczenia ciepła właściwegodowolnego ciała; opisuje je

i ocenia

• rozwiązuje złożone zadaniaobliczeniowe związane zezmianą energii wewnętrznejoraz z wykorzystaniempojęcia ciepła właściwego; szacuje rząd wielkościspodziewanego wynikui natej podstawie

ocenia wyniki obliczeń

• rozwiązuje nietypowezadania(problemy) dotyczące treścirozdziału: Termodynamika

Uczeń:

• ^Rsporządza i analizujewykres zależnościtemperatury od czasuogrzewania lub

oziębiania dla zjawiskatopnienialubkrzepnięciana podstawie danych(opisuje osieukładu

współrzędnych,

uwzględnianiepewnościpomiarów)

• ^Ropisuje możliwośćwykonania pracy kosztem energii wewnętrznej;podaje przykładypraktycznegowykorzystania tego procesu
• ^Rposługuje się pojęciem ciepła parowania wraz zjednostką wukładzie

SI; podaje wzórna ciepłoparowania

• ^Rwyjaśnia zależnośćtemperatury wrzenia odciśnienia

termodynamika

• posługujesiętabelamiwielkościfizycznych wceluodszukania temperatury topnienia i temperaturywrzenia orazRciepła

topnienia i Rciepła parowania; porównuje

te wartości dla różnych substancji

• doświadczalniedemonstrujezjawisko topnienia
• wyjaśnia, od czego zależyszybkośćparowania
• posługujesiępojęciem temperatury wrzenia
• przeprowadza doświadczenia:
  • obserwacja zmian temperatury ciał

w wyniku wykonania nad nimi pracy lub ogrzania,

• • badanie zjawiska przewodnictwacieplnego,
  • obserwacja zjawiskakonwekcji,
  • obserwacja zmian stanu skupieniawody,
  • obserwacja topnienia substancji,

korzystając z opisów doświadczeń

i przestrzegając zasad bezpieczeństwa;zapisuje wyniki obserwacji i formułuje wnioski

• rozwiązuje proste, nieobliczeniowe zadaniadotyczące treści rozdziału:

Termodynamika – związane z energią

wewnętrzną i zmianami stanów skupienia ciał: topnieniem lub krzepnięciem, parowaniem (wrzeniem) lub skraplaniem

• przelicza wielokrotności

i podwielokrotności oraz jednostki czasu

• wyodrębnia z tekstów i rysunków informacjekluczowe

• przelicza temperaturę w skaliCelsjusza na temperaturę w skali Kelvina iodwrotnie
• posługuje się pojęciem przepływuciepła jako przekazywaniem energiiw postaci ciepła oraz jednostką

ciepła w układzie SI

• wykazuje, że nie następujeprzekazywanieenergiiwpostaciciepła(wymiana ciepła) między

ciałami o tej samej temperaturze

• wykazuje,żeenergięukładu(energięwewnętrzną) można zmienić,

wykonując nad nim pracę lubprzekazującenergię wpostaciciepła

• analizujejakościowozmianyenergiiwewnętrznej spowodowanewykonaniem pracyiprzepływem

ciepła

• podaje treść pierwszej zasadytermodynamiki( )

• doświadczalnie bada zjawiskoprzewodnictwacieplnegoi określa,któryzbadanychmateriałów jestlepszym przewodnikiem ciepła(planuje,przeprowadzaiopisujedoświadczenie)
• opisuje zjawisko przewodnictwa

cieplnego oraz rolę izolacji cieplnej

• stwierdza, że przyrost temperatury ciała jestwprostproporcjonalny

do ilości pobranego przez ciało ciepłaoraz, że ilość pobranego przez ciałociepła do uzyskania danego przyrostutemperatury jest wprost proporcjonalnado masy ciała

• wyprowadza wzór potrzebny

do wyznaczenia ciepła właściwegowody z użyciem czajnika

elektrycznegolubgrzałkioznanejmocy

• ^Rrysuje wykres zależnościtemperaturyodczasuogrzewanialub oziębiania odpowiednio dlazjawiskatopnienialubkrzepnięcia na podstawiedanych
• ^Rposługuje się pojęciemciepła topnieniawraz zjednostką

wukładzie SI; podajewzórna ciepłotopnienia

• wyjaśnia, co dzieje się z energiąpobieraną (lub oddawaną) przezmieszaninę substancji w staniestałym i ciekłym (np. wody i lodu)podczastopnienia(lubkrzepnięcia)w stałej temperaturze
• przeprowadza doświadczenie

ilustrującewykonanie pracy przezrozprężającysięgaz, korzystajączopisudoświadczenia

iprzestrzegając zasadbezpieczeństwa; analizuje wynikidoświadczenia i formułuje wnioski

• wyjaśnia, co określa ciepło właściwe;posługuje się pojęciem ciepła

właściwego wraz z jego jednostką wukładzie SI

• podajeiopisujewzórnaobliczanie ciepławłaściwego(                )

• wyjaśnia, jak obliczyć ilość ciepłapobranego (oddanego) przez ciałopodczas ogrzewania (oziębiania);podaje wzór (

• doświadczalnie wyznacza ciepłowłaściwewodyzużyciemczajnikaelektrycznegolubgrzałkioznanejmocy, termometru, cylindra

miarowegolubwagi (zapisuje wynikipomiarów wraz z ich jednostkamiorazzuwzględnienieminformacji

o niepewności; oblicza i zapisujewynik zgodnie z zasadami

zaokrąglania oraz zachowaniemliczby cyfr znaczących wynikającej zdokładności pomiarów, ocenia wynik)

• opisujejakościowozmianystanówskupienia: topnienie, krzepnięcie,parowanie, skraplanie, sublimację,resublimację
• analizujezjawiska:topnienia ikrzepnięcia, sublimacji

i resublimacji, wrzenia i skraplania jako procesy, w których dostarczanie energii wpostaci ciepła nie powoduje zmiany temperatury

• planuje i przeprowadzadoświadczenie w celuwykazania, że do uzyskania jednakowegoprzyrostu temperaturyróżnych substancji o tej samej masie potrzebnajest inna ilość ciepła;opisuje przebiegdoświadczenia i ocenia je
• rozwiązuje bardziej złożone zadania lub problemy (w tymumiarkowanie trudne zadania obliczeniowe) dotyczące treścirozdziału: Termodynamika(związane z energiąwewnętrzną i temperaturą, zmianami stanu skupienia ciał,wykorzystaniempojęcia ciepła właściwego

i zależności                             oraz

wzorów na Rciepłotopnienia i Rciepłoparowania)

• wyznacza temperaturę:
  • topnienia wybranej substancji(mierzy czas i temperaturę,zapisuje wyniki pomiarów wrazz ichjednostkami

i z uwzględnieniem informacji oniepewności),

• • wrzeniawybranejsubstancji,np.wody
• porównuje topnienie kryształów iciałbezpostaciowych
• na schematycznym rysunku(wykresie) ilustruje zmianytemperatury w procesie topnienia dla ciał krystalicznych

i bezpostaciowych

• doświadczalnie demonstrujezjawiska wrzenia iskraplania

• posługuje się informacjamipochodzącymi z analizytekstów (w tym popularnonaukowych)dotyczących:
  • energii wewnętrznej

i temperatury,

• • wykorzystania(wprzyrodzie iw życiu codziennym)przewodnictwa cieplnego(przewodników i izolatorówciepła),
  • promieniowania słonecznego(np. kolektorysłoneczne),
  • pojęcia ciepła właściwego (np.znaczenia dużej wartości ciepła właściwego wody i jego związku z klimatem),
  • zmian stanu skupieniaciał,
• a wszczególności tekstu: Dompasywny, czylijakzaoszczędzićna ogrzewaniu i klimatyzacji(lub innego tekstu związanego

z treściami rozdziału:

Termodynamika)