PRZEDMIOT

FIZYKA

NAUCZYCIEL

Robert Kozicki

KLASA

 VIII

ROKSZKOLNY

2024/2025

L.P.

ZAKRESOCENY

WYMAGANIANA OCENĘ

DOPUSZCZAJĄCĄ

DOSTATECZNĄ

DOBRĄ

BARDZODOBRĄ

CELUJĄCĄ

1.ELEKTROSTATYKA

Uczeń:

• informuje, czymzajmuje się ele-ktrostatyka; wskazuje przykładyelektryzowaniaciał wotaczającejrzeczywistości

• posługuje się pojęciem ładunkuelektrycznego;rozróżnia dwa rodzaje ładunkówelektrycznych (dodatnie

i ujemne)

• wyjaśnia, z czego składa się atom;przedstawia modelbudowy atomu naschematycznymrysunku

• posługuje się pojęciami: przewodni-ka jako substancji, wktórej łatwo mogą sięprzemieszczać ładunkielektryczne,

i izolatora jako substan-cji, w której ładunkielektryczne nie mogą sięprzemieszczać

• odróżniaprzewodniki od izolatorów; wskazujeich przykłady

• posługuje się pojęciem układu izolowanego;podaje zasadę zachowania ładunkuelektrycznego
• wyodrębnia z tekstów i rysunkówinformacje kluczowedla opisywane-gozjawiska lubproblemu

• współpracuje wzespole podczasprzeprowadzaniaobserwacji i do-świadczeń, przestrzegając zasadbezpieczeństwa

rozwiązuje proste (bardzo łatwe) zadania dotyczącetreści rozdziałuElektrostatyka

Uczeń:

doświadczalniedemonstruje zjawiskaelektryzowania przez potarcie lub dotyk oraz wzajemne oddziaływanie ciałnaelektryzowanych

• opisuje sposobyelektryzowania ciałprzez potarcie i dotyk; informuje, żete zjawiska polegająna przemieszczaniusię elektronów;ilustruje to naprzykładach
• opisuje jakościowooddziaływanieładunków jednoimiennych

i różnoimien-nych;podaje przykładyoddziaływańelektrostatycznych

w otaczającej rzeczy-wistości i ichzastosowań (poznanena lekcji)

• posługuje się pojęciem ładunkuelementarnego; podaje symbolładunkuelementarnego oraz wartość: e ≈ 1,6 ·10–19 C
• posługuje się pojęciem ładunkuelektrycznego jako wielokrotnościładunku elementarnego; stosujejednostkęładunku(1 C)
• wyjaśnia na przykładach, kiedy ciało jest naładowane dodatnio, a kiedy jestnałado-wane ujemnie
• posługuje się pojęciem jonu;wyjaśnia, kiedypowstaje jondodatni, a kiedy – jonujemny
• doświadczalnie odróżniaprzewodniki odizolatorów;wskazuje ichprzykłady
• informuje, że dobre przewodniki elektry-czności są również dobrymiprzewodnikami ciepła; wymieniaprzykładyzastosowańprzewodników i izolatorów wotaczającejrzeczywistości

Uczeń:

• wskazujeprzykładyoddziaływańelektro-statycznych wotaczającejrzeczywistości i ich zastosowań(inne niż poznanena lekcji)

• opisuje budowęi zastosowaniemaszynyelektrostatycznej
• porównuje oddziaływaniaelektrostaty-cznei grawitacyjne
• wykazuje, że 1 C jest bardzodużymładunkiemelektrycznym(zawiera

6,24·1018ładunkówelementarnych:

1 C = 6,24 · 1018e)

• rozwiązuje zadania

z wykorzystaniem zależności, że każdy ładunek elektryczny jest wielokrotnościąładunkuelementarne-go; przeliczapodwielokrotności, przepro-wadzaobliczenia i zapisujewynik zgodnie zzasadami zaokrąglania,

z zachowaniem liczby cyfrznaczącychwynikającej zdanych

• posługuje siępojęciemelektronówswobodnych;wykazuje, że

w metalach znajdują się elektronyswobodne, a w izo-latorach elektronysą związane zatoma-mi; na tej podstawie uzasadnia podziałsubstancji naprzewodniki

i izolatory

• wyjaśnia wyniki obserwacjiprzeprowadzo-nych doświadczeńzwiązanych z elektry-zowaniemprzewodników; uzasadnia naprzykładach, że przewodnik możnanaelektryzować wtedy, gdyodizoluje się go odziemi

Uczeń:

• realizuje własny projektdotyczącytreści rozdziałuElektrostatyka

• rozwiązuje zadania złożone,nietypowe, dotyczące treścirozdziałuElektrostatyka

Uczeń:

• Ranalizuje tzw.szeregtryboelektryczny

• Rposługuje siępojęciem dipoluelektrycznego dowyjaśnienia skutków indukcjielektrostatycznej

• stosuje zasadę zachowaniaładunku elektrycznego
• opisuje budowę oraz zasadędziałania elektroskopu;posługuje się elektroskopem
• opisuje przemieszczanie sięładunków w przewodnikach pod wpływem oddziaływaniaładunku zewnętrznego (indukcja elektrostatyczna)
• podaje przykładyskutków i wykorzystania indukcjielektrostatycznej
• przeprowadza doświadczenia:
  • doświadczenie ilustrująceelektryzowanie ciał przezpocieranie oraz oddziaływanieciał naelektryzowanych,
  • doświadczenie wykazujące,że przewo-dnik możnanaelektryzować,
  • elektryzowanie ciał przezzbliżenie ciałanaelektryzowanego,

korzystając z ich opisów iprzestrzegajączasad

bezpieczeństwa; opisuje przebiegprzeprowadzonego doświadczenia (wyróż-nia kluczowe kroki i sposóbpostępowania, wyjaśnia rolę użytych przyrządów, przedstawia wyniki

i formułuje wnioski napodstawie tych wyników)

rozwiązuje proste zadaniadotyczące treści rozdziałuElektrostatyka

• wyjaśnia, na czym polegauziemienie ciałanaelektryzowanego izobojętnienie zgromadzonego na nim ładunku elektrycznego
• opisuje działanie izastosowanie pioruno-chronu

• projektuje i przeprowadza:

• • doświadczenieilustrujące właściwości ciałnaelektryzowanych,
  • doświadczenie ilustrująceskutki indukcjielektrostatycznej,

krytycznie ocenia ichwyniki; wskazuje czynniki istotne inieistotne dla wyników

doświadczeń; formułuje wnioskina podstawie wynikówdoświadczeń

• rozwiązuje zadania bardziejzłożone, ale typowe,dotyczące treści rozdziałuElektrostatyka

posługuje się informacjamipochodzącymi z analizyprzeczytanych tekstów (w tympopularnonaukowych)dotyczących treści rozdziałuElektrostatyka

(w szczególności tekstu: Gdziewykorzystuje się elektryzowanieciał)

2.PRĄDELEKTRYCZNY

Uczeń:

• określa umowny kierunekprzepływu prąduelektrycznego
• przeprowadzadoświadczeniemodelowe ilustrujące, czym jest natężenie prądu, korzystając zjego opisu

• posługuje siępojęciem natężeniaprądu wraz z jegojednostką (1 A)

• posługuje się pojęciem obwodu elektrycznego;podaje warunki przepływu prądu elektrycznego w obwodzie elektrycznym
• wymienia elementy prostego obwo-duelektrycznego: źródłoenergii elektrycznej,odbiornik (np. żarówka, opornik), przewody, wyłącznik, mierniki(amperomierz, woltomierz); rozróżniasymbole graficzne tychelementów
• wymienia przyrządy służące do pomiarunapięcia elektrycznego i natężenia prąduelektrycznego; wyjaśnia, jak włącza się je do obwodu elektrycznego (ampero-mierzszeregowo, woltomierzrównolegle)
• wymienia formy energii, na jakie jest zamienianaenergia elektryczna; wymienia źródła energii elektrycznej i odbiorniki;podaje ich przykłady
• wyjaśnia, na czym polegazwarcie; opisuje rolę izolacji i bezpiecznikówprzeciążeniowych w domowej siecielektrycznej
• opisuje warunkibezpiecznego korzystaniaz energii elektrycznej
• wyodrębnia z tekstów,tabel i rysunkówinformacje kluczowe dla opisywanegozjawiska lub problemu
• rozpoznaje zależność rosnącą bądź malejącą napodstawie danych ztabeli lub na podstawiewykresu
• współpracuje wzespole podczasprzeprowadzaniaobserwacji i do-świadczeń, przestrzegając zasadbezpieczeństwa

rozwiązuje proste (bardzołatwe) zadaniadotyczące treści rozdziału Prądelektryczny

Uczeń:

• posługuje się pojęciem napięciaelektrycznego jako wielkościokreślającej ilość energii potrzebnej do przeniesienia jednostkowego ładunku w obwodzie; stosuje jednostkęnapięcia (1 V)

• opisuje przepływ prądu wobwodach jako ruch elektronów swobodnych albo jonów wprzewodnikach

• stosuje w obliczeniachzwiązek między natężeniemprądu

a ładunkiem i czasem jego przepływu przez poprzeczny przekrójprzewodnika

• rozróżnia sposoby łączeniaelementów obwoduelektrycznego:szeregowy

i równoległy

• rysuje schematy obwodówelektrycznych składającychsię

z jednego źródła energii, jednegoodbiornika, mierników i wyłączni-ków; posługuje się symbolamigraficznymi tych elementów

• posługuje się pojęciem oporuelektry-cznego jako własnościąprzewodnika; posługuje sięjednostką oporu (1 Ω).
• stosuje w obliczeniach związekmiędzy napięciem a natężeniemprądu i oporem elektrycznym
• posługuje się pojęciem pracy i mocyprądu elektrycznego wraz z ichjednostkami; stosuje w obliczeniachzwiązek między tymi wielkościamioraz wzory na pracę i moc prąduelektrycznego
• przelicza energię elektrycznąwyrażoną w kilowatogodzinachna dżule i odwrotnie; oblicza zużycie energii elektrycznej dowolnego odbiornika
• posługuje się pojęciem mocyznamionowej;analizujeiporównujedanena tabliczkach znamionowych różnych urządzeńelektrycznych
• wyjaśnia różnicęmiędzyprądemstałym i przemiennym; wskazuje baterię,akumulator i zasilacz jako źródłastałego napięcia; odróżnia to napięcieod napięcia w przewodach doprowadzającychprąddo mieszkań

Uczeń:

• porównujeoddziaływaniaelektro- statyczne i grawitacyjne
• doświadczalnie wyznacza opórprzewodnika przez pomiary napięcia na jego końcach oraznatężenia płynącegoprzezeń prądu;zapisuje wynikipomiarów wraz

z ich jednostkami,

zuwzględnienieminformacji oniepewności;przeprowadza

obliczenia i zapisujewynik zgodnie zzasadami zaokrąglania,

z zachowaniem liczby cyfrznaczącychwynikającej

z dokładnościpomiarów

• stwierdza, że elektrowniewytwarzają prądprzemienny, który do mieszkań jest dostarczany podnapięciem 230 V
• rozwiązuje zadania(lub problemy)bardziej złożone, dotyczące treścirozdziału Prądelektryczny
• posługuje się informacjamipochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tympopularnonaukowych)dotyczących treścirozdziału Prądelektryczny
• realizujeprojekt:Żarówka czyświetlówka(opisany

w podręczniku)

Uczeń:

• sporządza wykreszależności natężeniaprądu odprzyłożonegonapięcia I(U)

• Rilustruje na wykresiezależność napięcia od czasu w przewodachdoprowadzających prąd do mieszkań

• rozwiązujezadania złożone,nietypowe (lub problemy) doty-czące treści rozdziału Prądelektryczny (w tymzwiązane z obliczaniemkosztów zużyciaenergiielektrycznej)

• realizuje własny projekt związany z treścią rozdziałuPrąd elektryczny (inny niż opisanyw podręczniku)

Uczeń:

• Rporównuje ruchswobodnychelektronów

w przewodniku

z ruchem elektronów wtedy,gdy do końcówprzewodnikapodłączymy źródłonapięcia

• Rrozróżnia węzły

i gałęzie;wskazuje je w obwodzieelektrycznym

• Rstosuje w obliczeniachzależność oporuelektrycznegoprzewodnika od jegodługości, pola przekrojupoprzecznego i rodzaju materiału, z jakiego jestwykonany;przeprowadzaobliczenia i zapisuje wynik zgodnie zzasadamizaokrąglania, z zachowaniem liczbycyfr znaczącychwynikającej

z dokładności danych

• Rposługuje się pojęciem oporu właściwe-go oraztabelami wielkościfizycznych w celuodszukania jegowartości dla danej substancji; analizuje i porównuje wartości oporu właściwego różnych substancji
• Ropisujezależnośćnapięcia odczasu wprzewodach

doprowadzającychprąd do mieszkań;posługuje się pojęciem napięciaskutecznego; wyjaśnia rolęzasilaczy

• opisuje skutki działania prądu na organizm człowieka i inneorganizmy żywe; wskazuje zagrożenia porażeniem prądem elektry-cznym; podaje podstawowe zasady udzie- laniapierwszej pomocy
• opisuje skutki przerwaniadostaw energii elektrycznej do urządzeń o kluczowym znaczeniu oraz rolę zasilaniaawaryjnego
• przeprowadza doświadczenia:
  • doświadczeniewykazujące przepływ ładunków przezprzewodniki,
  • łączy według podanegoschematu obwód elektryczny składający się ze źródła (baterii), odbiornika(żarówki), amperomierza

i woltomierza,

• • bada zależność natężeniaprądu od rodzaju odbiornika (żarówki) przy tym samymnapięciu oraz zależność oporu elektrycznegoprzewodnika od jego długości, pola przekroju poprzecznego

i rodzaju materiału, zjakiego jest wykonany,

• • wyznacza moc żarówki zasilanej z baterii za pomocą woltomierza iamperomierza,
  • korzystając z ichopisów i przestrzegajączasad

bezpieczeństwa; odczytujewskazania mierników; opisuje przebieg przeprowadzonego doświadczenia (wyróż-nia kluczowe kroki i sposóbpostępowania, wskazuje rolęużytych przyrządów, przedstawia wynikidoświadczenia lub przeprowadza obliczenia izapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania, z zacho-waniem liczby cyfr znaczącychwynikającej z dokładnościpomiarów, formułuje wnioski na podstawie tych wyników)

• rozwiązuje prostezadania (lub problemy) dotyczące treści rozdziałuPrąd elektryczny(rozpoznaje proporcjonalność prostą na podstawie wykresu,przelicza wielokrotności

i podwielokrotności orazjednostki czasu, przeprowadza obliczenia i zapisuje wynik zgodnie zzasadami zaokrąglania, z zacho-waniem liczby cyfrznaczących wynikającej

• Rprojektuje

i przeprowadza doświad-czenie (inne niż opisane w podrę-czniku)wykazujące                           zależność

;            krytycznie

ocenia       jego                      wynik; wskazuje                    czynniki

istotne              i nieistotne

dlajego                              wyniku; formułuje wnioski

3.MAGNETYZM

Uczeń:

• nazywabiegunymagnesówstałych,opisujeoddziaływaniemiędzy nimi

• doświadczalniedemonstruje zacho-wanie się igłymagnetycznej wobecności magnesu
• opisuje zachowanie się igły magne-tycznej w otoczeniu prostoliniowego przewodnika zprądem
• posługuje się pojęciem zwojnicy;stwierdza, że zwojnica, przez którą płynie prądelektryczny,zachowuje się jakmagnes

• wyodrębnia z tekstów i ilustracjiinformacjekluczowe dla opisywa-negozjawiska lubproblemu

• współpracuje w zespole podczasprzeprowadzaniaobserwacji i doświadczeń,przestrzegając zasad bezpieczeństwa

rozwiązuje proste (bardzołatwe) zadania dotyczącetreści rozdziałuMagnetyzm

Uczeń:

• opisuje zachowanie się igły magnetycznejw obecności magnesuoraz zasadę działania kompasu (podaje czynniki zakłócające jego prawidłowedziałanie); posługuje się pojęciem biegunów magnetycznych Ziemi

• opisuje na przykładzie żelaza oddziaływanie magnesów namateriałymagnetyczne; stwierdza, że w pobliżu magnesu każdy kawałek żelaza staje się magnesem(namagnesowuje się), a przedmioty wyko-nane z ferromagnetykuwzmacniająoddziaływaniemagnetyczne magnesu

• podaje przykładywykorzystaniaoddziaływaniamagnesów namateriałymagnetyczne

• opisuje właściwościferromagnetyków;podaje przykładyferromagnetyków
• opisuje doświadczenie Oersteda; podaje wnioski wynikające z tegodoświadczenia
• doświadczalnie demonstruje zjawiskooddziaływaniaprzewodnika z prądemna igłę magnetyczną
• opisuje wzajemne oddziaływanieprzewodników, przez które płynie prądelektryczny, i magnesutrwałego

• opisuje jakościowowzajemne oddziały-wanie dwóchprzewodników, przez które płynie prąd elektryczny (wyjaśnia, kiedyprzewodniki się przyciągają, a kiedyodpychają)

• posługuje się pojęciem siłymagnetycznej(elektrodynamicznej);opisuje jakościowo, od czego ona zależy

Uczeń:

• porównuje oddziaływaniaelektrostaty-czne imagnetyczne
• wyjaśnia, na czym polega namagneso-wanieferromagnetyku; posługuje się pojęciemdomen magnetycznych
• stwierdza, że linie, wzdłuż których igłakompasu lub opiłkiukładają się wokółprostoliniowegoprzewodnika

z prą-dem, mają kształtwspółśrodkowych okręgów

• opisuje sposobywyznaczaniabiegunowości magnetycznejprzewod-nika kołowego

i zwojnicy (reguła śrubyprawoskrętnej, regułaprawej dłoni, na podstawie ułożenia strzałekoznaczają-cych kierunek prądu – metoda liter S i N); stosuje wybrany sposób wyznaczaniabiegunowości przewod-nika kołowego lubzwojnicy

• opisuje działanie dzwonka elektro-magnetycznego lubzamka elektry-cznego,korzystając ze schematuprzedstawiającego jegobudowę
• ustala kierunek izwrot działania siłymagnetycznej napodstawie regułylewej dłoni
• przeprowadzadoświadczenia:

— demonstruje działanie siły magne-tycznej, bada, odczego zależą jejwartość i zwrot,

—    demonstruje zasadę działania silnikaelektrycznego prądustałego,

korzystając zich opisu iprzestrzegajączasad

bezpieczeństwa; formułujewnioski na podstawie wyników przeprowadzo-nych doświadczeń

Uczeń:

• projektuje i budujeelektromagnes (inny niżopisany w podręczniku);demonstruje jego działanie,przestrzegajączasad bezpie-czeństwa

• rozwiązuje zadania złożone,nietypowe (lub problemy)dotyczące treści rozdziałuMagnetyzm (w tym związane zanaliząschematówurządzeń

zawierającychelektromagnesy)

• realizuje własny projektzwiązany z treściąrozdziałuMagnetyzm

Uczeń:

• Rwyjaśnia, coto sąparamagnetyki

i diamagnetyki;podaje ichprzykłady;przeprowadzadoświadczenie wy- kazująceoddziaływaniemagnesu nadiamagnetyk,korzystając z jegoopisu; formułujewniosek

Ropisuje budowęsilnika elektrycznego prądu stałego

• przeprowadza doświadczenia:

— bada wzajemne oddziaływanie mag-nesów orazoddziaływaniemagnesów na żelazo i inne materiałymagnetyczne,

— bada zachowanieigły magnetycznej w otoczeniuprostoliniowegoprzewod-nika zprądem,

— bada oddziaływania magnesów trwałych i przewodników z prądemoraz wzajemne oddziaływanieprzewodników z prądem,

• • bada zależnośćmagnetycznychwłaści-wości zwojnicy odobecności w niejrdzenia

z ferromagnetyku orazliczby zwojów inatężenia prądupłynącego przez zwoje,

• • korzystając z ich opisów iprzestrzegając zasad

bezpieczeństwa; wskazuje rolę użytychprzyrządów orazczynniki istotne i nieistotne dla wynikówdoświadczeń; formułuje wnioski na podstawietych wyników

• • rozwiązuje prostezadania (lubproblemy) dotyczące treści rozdziałuMagnetyzm

• rozwiązuje zadania (lubproblemy) bardziejzłożone dotyczące treści rozdziałuMagnetyzm

•

posługuje sięinformacjamipochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tympopularnonaukowych)dotyczących treścirozdziału Magnetyzm (w tym tekstu: Właściwościmagnesów i ich

zastosowa-niazamieszczonego wpodręczniku)

WYMAGANIANA OCENĘ

4.DRGANIAIFALE

Uczeń:

• opisuje ruchokresowywahadła;wskazujepołożenierównowagi

i amplitudę tegoruchu; podaje przykłady ruchu okresowego wotaczającejrzeczywistości

• posługuje się pojęciamiokresu

i częstotliwości wrazz ich jednostka-mi doopisu ruchuokresowego

• wyznacza amplitudę i okres drgań napodstawie wykresuzależności położeniaod czasu
• wskazuje drgające ciało jako źródło falimechanicznej; posługuje się pojęciami: amplitudy,okresu, częstotliwościi długości fali do opisu fal; podaje przykłady fal mechani-cznych wotaczającejrzeczywistości
• stwierdza, że źródłem dźwięku jest drgająceciało, a do jegorozcho-dzenia siępotrzebny jest ośrodek (dźwięk nierozchodzi się wpróżni); podajeprzykłady źródeł dźwięków w otaczającejrzeczywistości
• stwierdza, że fale dźwiękowe możnaopisać za pomocą tych samychzwiązków między długością, prędkością,częstotliwością iokresem fali, jak

w przypadku fal mechani-cznych;porównuje wartości prędkości faldźwiękowych wróżnych ośrodkach,korzystając z tabelitych wartości

• przeprowadza doświadczenia:

• • demonstrujeruch drgającyciężar-kazawieszonego na sprężynie lub nici; wskazujepołożenierówno-wagi

i amplitudę drgań,

• • demonstrujepowstawaniefali nasznurze iwodzie,
  • wytwarza dźwięki i wykazuje, że dorozchodzenia się dźwięku potrzebny jest ośrodek,

Uczeń:

• opisuje ruch drgający (drgania) ciałapod wpływemsiłysprężystości;wskazujepołożenierównowagi iamplitudędrgań
• posługuje siępojęciem

częstotliwościjako liczbąpełnych drgań(wahnięć)wykona-nych

w jednostce czasuina tej podstawieokreśla jej jednostkę ; stosuje wobliczeniach związek międzyczęstotliwością aokresem drgań

• doświadczalniewyznaczaokres i częstotli-wość w ruchuokresowym (wahadła iciężarkazawieszonegona sprężynie);bada

jakościowozależność okresu wahadła od jego długości i zależność okresudrgań ciężarka odjego masy(korzystając z opisu doświadczeń);wskazuje czynniki istotne i nieistotnedla wyników doświadczeń; zapisuje wyniki pomiarów wraz z ich jednostką, z uwzględnienieminformacji o niepewności;przeprowadza obliczenia i zapisuje wyniki zgodnie z zasadamizaokrąglania, z zachowaniem liczby cyfrznaczącychwynikającej

z dokładnościpomiarów;formułuje wnioski

• analizuje jakościowo przemianyenergii kinetycznej i energiipotencjalnejsprężysto-ści wruchudrgającym; podaje przykładyprzemian energii podczas drgańzachodzących w otaczającejrzeczywistości
• przedstawia na schematycznymrysunku wykreszależnościpołożenia od czasu w ruchudrgającym;zaznacza na nim amplitudę i okresdrgań

Uczeń:

• posługuje  się  pojęciami:  wahadła matematycznego, wahadłasprężynowe-go,         częstotliwości drgań  własnych; odróżnia  wahadło matematyczne         od         wahadła sprężynowego
• analizuje wykresy zależnościpołożenia od czasu w ruchudrgającym; na podstawie tychwykresów porównuje drgania ciał
• analizuje wykres fali; wskazujeoraz      wyznacza      jej      długośći amplitudę; porównuje fale napodstawie ich ilustracji
• omawia mechanizm   wytwarzaniadźwięków                      w wybranym instrumenciemuzycznym

• Rpodaje wzór na natężenie falioraz jednostkę natężenia fali

• analizujeoscylogramyróżnychdźwięków

• szkodliwego dla zdrowia

• rozwiązuje zadania (lub problemy)bardziej złożone dotyczące treścirozdziału Drgania i fale
• posługuje się informacjamipochodzącymi                     z analizy przeczytanych tekstów (wtym popularnonaukowych) dotyczących treści rozdziałuDrgania i fale
• realizuje       projekt:        Prędkość iczęstotliwość dźwięku   (opisany wpodręczniku)

Uczeń:

• projektuje i przeprowadza do-świadczenie (inneniż opisane wpodręczniku) w celuzbadania, od czego (i jak) zależą, a odczego nie zależąokres

i częstotliwość w ruchuokresowym;opracowuje i krytycznie ocenia wynikidoświadczenia;

formułujewnioski i prezentuje efektyprzeprowadzo-nego badania

• rozwiązujezadania złożone,nietypowe (lub problemy),dotyczące treści rozdziału Drganiai fale

• realizuje własny projekt związany z treścią rozdziałuDrgania i fale (inny niż opisanyw podręczniku)

Uczeń:

• Rpodaje wzór nanatężenie fali orazjednostkę natężeniafali

• Rposługuje się pojęciem poziomu natężenia dźwięku wraz z jego jednostką(1 dB); określa progisłyszalności i bólu oraz poziom natężenia hałasuszkodliwego dlazdrowia

• Rwyjaśnia ogólnązasadę działania radia, telewizji i telefonówkomórkowych,korzystając zeschematu przesyłaniafalelektromagnetycznych

• opisuje rozchodzenie sięfali mechanicznej jako proces przekazywania energii bez przenoszeniamaterii

• posługuje się pojęciem prędkościrozchodzenia się fali; opisujezwiązek między prędkością, długością

i częstotliwością (lub okresem)fali: (lub    )

• stosuje w obliczeniach związki między okresem ,częstotliwością i długością fali wraz z ich jednostkami
• doświadczalnie demonstrujedźwięki o różnychczęstotliwościach

z wykorzy-staniem drgającegoprzedmiotu lub instrumentumuzycznego

• opisuje mechanizm powstawania

i rozcho-dzenia się faldźwiękowych w powietrzu

• posługuje się pojęciami energii

i natężenia fali; opisuje jakościowozwiązek między energią fali

a amplitudą fali

• opisuje jakościowo związki między wysokością dźwięku

a częstotliwością fali i między natężeniem dźwięku(głośnością) a energią fali iamplitudą fali

• ; opisuje szkodliwość hałasu
• doświadczalnieobserwuje oscylogramydźwięków

z wykorzystaniem różnych technik

• stwierdza, że źródłem falelektromag-netycznych sądrgające ładunki elektryczne oraz prąd, którego natężeniezmienia się

w czasie

• opisuje poszczególne rodzajefal elektromagnetycznych; podaje odpowia-dające imdługości

i częstotliwości fal, korzystając

z diagramu przedstawiającegowidmo fal elektromagnetycznych

• wymienia cechy wspólne iróżnice w rozchodzeniu sięfal mechanicznych

i elektromagnetycznych; podajewartość prędkości falelektromagnetycznych w próżni;porównuje wybrane fale

(np. dźwiękowe i świetlne)rozwiązuje proste zadania (lubproblemy) dotyczące treści rozdziału Drgania i fale (przelicza wielokrotności i podwielokrotności oraz jednostki czasu, przeprowadzaoblicze-nia i zapisuje wynikzgodnie z zasadami zaokrąglania,

z zachowaniem liczby cyfrznaczących wynikającej zdanych)

5.OPTYKA

Uczeń:

• wymienia źródła światła; posługuje siępojęciami:promień świetlny,wiązka światła,ośrodek optyczny, ośrodek optyczniejednorodny; rozróżnia rodzaje źródeł światła(naturalne isztuczne) oraz rodzaje wiązekświatła (zbieżna,równoległa irozbieżna)
• ilustruje prostoliniowe rozchodzenie sięświatła w ośrodku jednorodnym; podaje przykładyprostoliniowegobiegu promieniświatła w ota-czającejrzeczywistości
• opisuje mechanizm powstawania cienia i półcienia jako konsekwencjeprostoliniowegorozchodzeniasię światła

w ośrodkujednorodnym;podaje przykładypowstawania cienia ipółcienia

w otaczającejrzeczywistości

• porównujezjawiska odbiciai rozproszeniaświatła; podajeprzykłady odbicia

i rozproszeniaświatła wotaczającejrzeczywistości

• rozróżniazwierciadłapłaskie isferyczne(wklęsłe i wypukłe); podaje przykładyzwierciadeł wotaczającejrzeczywistości
• posługujesiępojęciamiosioptycznej ipromieniakrzywiznyzwierciadła;

wymienia cechy obrazów wytworzo-nych przezzwierciadła(pozorne lubrzeczywiste, proste lub odwrócone, powiększone,pomniejszone lub tej samej wielkości coprzedmiot)

• rozróżniaobrazy:rzeczywisty, pozor-ny, prosty, odwrócony, powiększony,pomniejszony, tej samej wielkości coprzedmiot
• opisuje światło lasera jakojedno-barwne iilustruje tobrakiemrozszcze-pienia

w pryzmacie;porównuje przejścieświatłajednobarwnego i światła białego przezpryzmat

• rozróżniarodzaje soczewek (skupiające irozpraszające);posługuje siępojęciem osioptycz- nej soczewki; rozróżnia symbolesoczewki skupiającej i rozpraszającej;podajeprzykładysoczewek wotaczającejrzeczywistości oraz przykłady ichwykorzystania

Uczeń:

• opisujerozchodzenie sięświatła w ośrodku jednorodnym
• opisuje światło jako rodzaj falelektromagnetycznych; podaje przedziałdługości falświetlnych orazprzybliżoną wartość prędkości światła wpróżni
• przedstawia naschematycznymrysunkupowstawaniecienia

i półcienia

• opisuje zjawiskazaćmienia Słońca iKsiężyca
• posługuje się pojęciami: kątapadania, kąta odbiciai normalnej do opisu zjawiska odbicia światła odpowierzchni płaskiej; opisuje związek między kątempadania

a kątem odbicia;podaje i stosuje prawoodbicia

• opisuje zjawiskoodbicia światła odpowierzchnichropowatej
• analizuje bieg promieniwychodzących z punktu w różnychkierunkach, anastępnie odbitychod zwierciadła płaskiego i zwierciadełsferycznych; opisuje i ilustruje zjawisko odbicia od powierzchnisferycznej
• opisuje i konstruujegraficznie biegpromieni ilustrujący powstawanieobrazów pozornychwytwarzanych przez zwierciadło płaskie; wymienia trzy cechyobrazu (pozorny,prosty i tej samejwielkości coprzedmiot);

wyjaśnia, kiedy obrazjest rzeczywisty, a kiedy– pozorny

• opisuje skupianie siępromieni

w zwierciadle wklęsłym; posługujesię pojęciami ogniska i ogniskowejzwierciadła

• podaje przykładywykorzystaniazwierciadeł w otaczającejrzeczywistości
• opisuje i konstruuje graficznie biegpromieni ilustrujący powstawanie obrazówrzeczy-wistych i pozornychwytwarzanych przez zwierciadła sferyczne,znając położenieogniska

Uczeń:

• wskazuje prędkość światła jakomaksymalną prędkośćprzepływu informacji; porównuje wartościprędkości światła w różnych ośrodkach przezroczystych

• wyjaśnia mechanizm zjawiskzaćmienia Słońca i Księżyca,korzystając ze schematycznychrysunków przedsta-wiających te zjawiska
• projektuje i przeprowadzadoświadczenie potwierdzającerówność kątówpadania i odbicia;wskazuje czynnikiistotne

i nieistotne dla wynikówdoświadczenia;prezentuje i krytycznie ocenia wynikidoświadczenia

• analizuje bieg promieni odbitych od zwierciadławypukłego; posługuje się pojęciem ogniskapozornego zwierciadławypukłego
• podaje i stosuje związekogniskowej z promieniemkrzywizny (wprzybliżeniu

); wyjaśnia istosuje

odwracalność biegu promieni świetlnych (stwierdza np., żepromienie wychodzące z ogniska po odbiciu od zwierciadła tworząwiązkę promienirównoległych do osioptycznej)

• przewiduje rodzaj i położenie obrazu wytwarzanego przezzwierciadła sferycznew zależności od odległości przedmiotu od zwierciadła

• posługuje się pojęciempowiększenia obrazujako ilorazuodległości obrazu od zwierciadła iodległościprzedmiotu od

zwierciadła; podaje i stosuje wzory na powiększenie obrazu(np.:

i          ); wyjaśnia,kiedy: p

< 1, p = 1, p > 1

Uczeń:

• rozwiązujezadaniazłożone,nietypowe (lub problemy),dotyczące treści rozdziałuOptyka

• realizuje własny projektzwiązany z treściąrozdziałuOptyka

Uczeń:

• Ropisuje zagadkowezjawiska opty-cznewystępującewprzyrodzie(np. miraże,błękit nieba,widmoBrockenu,halo)
• Ropisuje wykorzystaniezwierciadełisoczewek

w przyrządach opty-cznych (np.mikroskopie,lunecie)

• Rposługuje siępojęciemzdolności sku-piającejsoczewki wraz z jej jednostką(1 D)

• opisuje bieg promieni ilustrujący powstawanieobrazów rzeczy-wistych i pozornych wytwarzanych przez soczewki, znającpołożenie ogniska
• posługuje się pojęciempowię-kszenia obrazu jako ilorazu wysokości obrazu iwysokości przedmiotu

• przeprowadza doświadczenia:

— obserwuje bieg promieniświatła

i wykazuje przekazywanie energii przez światło,

• obserwujepowstawanie obszarówcienia i półcienia,
• bada zjawiska odbicia i rozpro-szenia światła,
• obserwuje obrazy wytwarzane przezzwierciadło płaskie,obserwuje obrazywytwarzane przez zwierciadła sferyczne,
• obserwuje bieg promienia światła poprzejściu do innegoośrodka

w zależności od kąta padania oraz przejście światła   jedno-barwnego i światłabiałego przez pryzmat,

• obserwuje bieg promieni równoległych do osi optycznej przechodzących przez soczewki skupiającą irozpraszającą,
• obserwuje obrazywytwarzane przezsoczewki skupiające,

korzystając z ich opisu i przestrzegając zasad bezpie-czeństwa; opisuje przebiegdoświad- czenia (wskazuje rolę użytych przyrządów oraz czynniki istotne i nieistotne dlawyników doświad-czeń);formułuje wnioski na podstawiewyników doświadczenia

• wyodrębnia z tekstów, tabel i ilu-stracji informacje kluczowe dla opisywanegozjawiska lub problemu
• współpracuje w zespole podczasprzeprowadzania obserwacji i doświadczeń, przestrzegajączasad bezpieczeństwa

rozwiązuje proste (bardzo łatwe)zadania dotyczące treści rozdziałuOptyka

• opisuje obrazy wytwarzane przez zwierciadła sferyczne (podaje trzy cechy obrazu)
• posługuje się pojęciempowiększenia obrazu jako ilorazu wysokości obrazu iwysokości przedmiotu
• opisuje jakościowo zjawiskozałamania światła na granicy dwóch ośrodków różniącychsię prędkością rozchodzenia się światła; wskazujekierunek załamania; posługuje się pojęciem kątazałamania
• podaje i stosuje prawozałamania światła(jakościowo)
• opisuje światło białe jako mieszaninę barw;ilustruje torozszczepieniemświatła

w pryzmacie; podaje inneprzykłady rozszczepienia światła

• opisuje i ilustruje bieg promieni równoległych do osi optycznejprzechodzących przez soczewki skupiającą i rozpraszającą, posługującsię pojęciami ogniska iogni- skowej; rozróżniaogniska rzeczywiste ipozorne
• wyjaśnia i stosuje odwracalność biegu promieni świetlnych (stwierdza np., żepromienie wychodzące

z ogniska po załamaniu w soczewce skupiającej tworzą wiązkę promieni równoległychdo osi optycznej)

• rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez soczewki; rozróżnia obrazy: rzeczywiste,pozorne, proste,odwrócone; porównujewielkość przedmiotu zwielkością obrazu
• opisuje obrazy wytworzoneprzez soczewki (wymienia trzy cechy obrazu); określarodzaj obrazu

w zależności ododległościprzedmiotu odsoczewki

• wyjaśnia mechanizmrozszczepienia światła wpryzmacie, posługując sięzwiązkiem między prędkościąświatła a długością fali świetlnejw różnych ośrodkach iodwołując się do widma światłabiałego
• opisuje zjawiskopowstawania tęczy
• posługuje się pojęciempowiększenia obrazu jakoilorazu odległości obrazu od soczewki

i odległości przedmiotu odsoczewki; podaje i stosujewzory na powiększenie obrazu (np.:

i          ); stwierdza, kiedy: p

< 1, p = 1, p > 1; porównujeobrazywzależnościododległościprzedmiotu od soczewkiskupiającej i rodzaju soczewki

• przewiduje rodzaj i położenieobrazu wy- tworzonego przezsoczewki w zależności ododległości przedmiotu odsoczewki, znając położenie ogniska (i odwrotnie)

• rozwiązuje zadania (lubproblemy) bardziej złożone dotyczące treści rozdziału Optyka

posługuje się informacjamipochodzącymi z analizyprzeczytanych tekstów (w tympopularnonaukowych)dotyczących treści rozdziału Optyka (w tym tekstu: Zastosowanie prawa odbicia i prawa załamania światłazamieszczonego w podręczniku)